"Ik heb het een beetje met de paplepel ingegoten gekregen."
Vanaf de Hoge Rijndijk lopen we samen (via overpad) door het weiland naar de molen. Het is een wipmolen met een geel geverfd bovenhuis en een metalen spil. Al snel zitten we in de gezellige “huiskamer” samen met Immanuel, de leerling molenaar. “Toen het nog een schepradmolen was had je hier de kamer en de keuken”.
“Ik vond als kind molens al heel leuk. Mijn vader ook. Ik heb het een beetje met de paplepel ingegoten gekregen. Ik wilde toen boswachter worden maar ik ben in het onderwijs beland. Toen de kinderen zelfstandig werden kwam ik stom toevallig langs een houtzaagmolen, d’Heesterboom in Leiden. Ik vertelde daar dat ik al tijd al molenaar had willen worden”. De reactie was: “Waarom doe je dat dan niet?”. Ik dacht: “Ja, ja, dat is molenaarspraat”. Maar het bleef knagen. ik ging terug en ze zeiden: “We dachten al, wat blijft ze lang weg!”.
Opleiding gedaan en ik draai daar nog steeds, Immanuel ook. Dat is leuk voor de afwisseling, zo’n 8-kanter en deze wip. Hout zagen is veel intensiever dan water malen. Afgelopen zondag was ik bekaf na een dag op d’Heesterboom. Maar goed, ik wilde meer uren draaien en zo kwam ik hier. Deze wip draait met minder wind en dus makkelijker. Je moet het wel goed in de gaten houden. Als het krooshek dichtslibt en er komt geen water door, gaat ie aan de sjees. In de zomer heb je last van kroos en maaiafval, soms van spoorbielzen of dode dieren.
Niet veel vrouwen zijn molenaar maar ik ben beslist niet de enige op de molens van de Rijnlandse Molenstichting. Grappig genoeg zitten veel vrouwen op korenmolens maar ik heb niks met koren.
Mijn onderwijsbaan is knetter druk, vier dagen en dan woensdag vrij en dan hier, niets, heerlijk. Ik begin om 10 uur. Waar komt de wind vandaan? Kruien op de wind, zeil bepalen, sloot controleren, draaien en de tuin onderhouden. Lastig hoor, een terp maaien met een benzinemaaier.
De molen is van 1627 maar na 1933 gemoderniseerd. Er kwamen toen wiekverbeteringen om het rendement te verhogen: fokwieken, Dekkerwieken, Ten Havekleppen enz. Deze molen kreeg halve Dekkerwieken (een combinatie van Oud-Hollands aan de voorkant en Dekker aan de achterkant) en een Dekkerpomp. De riem-aangedreven pomp in deze molen is bijzonder. Het was onderdeel van die vernieuwing. Als de pomp te hard gaat moet je bij de vang staan want dan kan hij gaan “gillen” en voor je het weet loopt de aandrijfriem eraf, de stenen gewichten (“daar in hoek van de kamer”) komen dan naar beneden en de aandruk arm schiet dan keihard tegen het wiel. Je weet niet wat je hoort! Er is een discussie gaande of de riem grip houdt als je hem smeert met riemvet. Of de riem er dan sneller afloopt of niet. Frans Verra heeft er echt veel verstand van. Hij zoekt er alles over uit. De wieken zijn ook bijzonder: een combinatie van Oud-Hollands aan de voorkant en Dekker aan de achterkant.
De molen staat op veen. Hij beweegt als hij hard draait. Toen ik net geslaagd was hebben we een keer een windhoos gehad. Dat was eng. Ineens hoorden we een klap: onweer! Ineens was de lucht aan de andere kant inktzwart. Dan moet het snel: stilzetten, drie wieken van zeil ontdoen, de vierde onder zetten en de ketting en bliksemafleider erop - net op tijd! Toen had ik het wel even benauwd. De vang van deze molen is ook niet zo sterk als de vang van een houtzaagmolen.
In het huisje hiernaast woonde een gezin met 11 kinderen. Geen riolering, geen water, geen elektriciteit, niks. Reken maar dat ze het vroeger arm hebben gehad. De molenaar werd betaald door het polderbestuur en had vaak een bijbaan bij de boer om het schamele loon aan te vullen. Bovenin de molen staat nog een spreuk: ““Wat God is voor zondaren, zijn boeren voor de molenaren”. Vast opgeschreven na onenigheid met het polderbestuur. Soms komt een van de nazaten nog wel eens vragen of ik de molen in de rouw wil zetten omdat een familielid is overleden.
Manuel kijkt uit het raam. “D’r moet zeil op” en loopt naar buiten.