Stevenshofjesmolen

Gegevens

Type	Ronde stenen poldermolen
Adres	Henriëtte Bosmanpad, 2331 NS Leiden
Gemeente	Leiden
Bouwjaar	1797
Molenaar	Kees van der Steege &  Leo Middelkoop
Bezoek	Als de molen draait of op afspraak.
Afspraak	071 523 0118

Rijksmonumentennummer	25681
Landschappelijke waarde	Beperkt: Aan één zijde ingesloten door stedelijke bebouwing van de wijk Stevenshof.

Bestemming

De molen wordt in bedrijf gehouden door vrijwillige molenaars en fungeert als hulpgemaal voor de Stevenshofjespolder indien er sprake is van extreme wateroverlast of als het gemaal niet meer werkt. De polder heeft, sinds de bouw van de wijk Stevenshof, nog een omvang van 40 hectare, de opvoerhoogte is 0.75 meter.

Historie

De Stevenshofjespolder, oorspronkelijk 150 hectare, ontstaat in 1674 door combinatie van het in 1632 gestichte Sint-Steevenspoortgenspoldertje en van onder Wassenaar gelegen gronden. Daardoor is het nodig om een molen met grotere capaciteit te bouwen. De nieuwe molen, een wipmolen, komt aan de Veenwatering te staan, waar ook de huidige molen staat.
De Stevenshofjespolder wordt door de Veenwatering middendoor gedeeld. De molen staat ongeveer in het midden van de polder aan de zuidoostelijke rand van de Veenwatering. De relatie tussen beide delen van de polder wordt onderhouden door een grondduiker bij de molen.
 

Drie december 1796 is een zwarte dag voor de polder. De wipmolen maalt, met harde wind tijdens een zware onweersbui. Maar molenaar Claes van Duykeren heeft, in strijd met de voorschriften, de molen verlaten en het malen overgelaten aan iemand anders. De molen gaat door de vang, er ontstaat brand en de molen gaat grotendeels verloren. Hierdoor verbeurt Van Duykeren zijn maalloon over 1796.

De bouwkosten voor de nieuwe molen bedragen 4.579 gulden. In november 1797 is de nieuwe molen maalvaardig.

Tot 1981 is de molen het hoofdgemaal van de polder, in dat jaar neemt een gemaal de hoofdbemaling over.

De molen staat tot 1 juli 1966 op grondgebied van de gemeente Wassenaar. Later, als gevolg van een grenswijziging, op het grondgebied van de gemeente Leiden. In 1976 komt de molen in eigendom van de Rijnlandse Molenstichting. Vervolgens worden de kap en het kruiwerk in ‘82-‘83 gerestaureerd. Daarop volgen in 2011 de roeden van de molen.

 

Bijzonder: De Stevenshofjesmolen is lange tijd een seinmolen geweest. Een seinmolen is een poldermolen die van het waterschap de taak heeft gekregen om andere molens in de omgeving het sein te geven de bemaling van de polder te starten of te staken. De Stevenshofjesmolen neemt op zijn beurt het sein over van de Zelden van Passe een poldermolen in Zoeterwoude, nu langs de A4. Het sein van de Stevenshofjesmolen moeten alle molens tot aan de kust volgen. Op de roeden zitten weer beugels, zoals die op de oude roeden zaten om het sein te bevestigen. Overdag wordt op de seinmolen een zwarte vlag met middenin een groot wit vlak gehesen; 's nachts of bij mist werd een heldere lantaarn gebruikt als sein voor de molenaars.

Versiering

Eenvoudige baard, geel geschilderd met rood opschrift: 1802.
In het onderwiel zijn de initialen en een jaartal  gehakt: P.Y. 1872. De initialen zijn van molenmaker Pieter Yperlaan.

Constructie

Romp	Ronde stenen molen, op het westen bepleisterd met beton tegen vochtinslag.
Kap	Gedekt met riet.
Vlucht	19,62 m.
Wiekenvorm	Oud Hollands
Wiekenkruis	Stalen roeden fabrikant Straathof, bouwjaar 2009; Binnenroede: nr. 0245, Buitenroede: nr. 0244.
Bovenas	Gietijzer, fabrikant Schretlen & Co, bouwjaar 1873, nr. 177; lengte 4.10 m.
Kruiwerk	36 houten rollen, kruirad.
Vang	Vlaamse blokvang uit 4 stukken; wipstok.
Maalwerk	IJzeren scheprad in de molen, Ø 4 meter, breed 0.25 m.

Overbrenging            

Bovenwiel	51 kammen
Bovenschijfloop	26 staven
Onderschijfloop	22 staven
Waterwiel	58 kammen
Overbrenging	1 : 0,74

 

Lesbrief Stevenshofjesmolen 

Lesbrief voor het Basisonderwijs

De Rijnlandse Molenstichting heeft een tweede lesbrief het licht laten zien over de  Stevenshofjesmolen in Leiden. De lesbrief is bestemd voor leerlingen van groep 7 en 8 van het basisonderwijs.

De lesbrief bestaat uit negen hoofdstukjes en veel afbeeldingen:

• Dijken en duinen zorgen voor droge voeten
• Wat is een polder?
• De Stevenshofjespolder
• Veengrond en kleigrond
• De Stevenshofjesmolen
• Wind laat de wieken draaien
• Molens geven boodschappen af
• Wind kost niets
• De Stevenshofjesmolen als hulpgemaal

 

Alle omliggende scholen kunnen de lesbrief gebruiken voor een project op school en als afsluiting de Stevenshofjesmolen bezoeken.

 

Wilt u als docent voor uw klas/groep een afspraak voor een bezoek aan de Stevenshofjesmolen maken? Leg dan contact met de molenaar Kees van der Steege (071-5230 118). Hij maakt dan een afspraak met u om alles wat te maken heeft met dit bezoek wordt besproken. Hij heeft ook een docentenhandleiding bij zich en zal dat met u doornemen en achterlaten. 

De lesbrief kunt met behulp van de link hieronder downloaden en printen.

 www.rijnlandsemolenstichting.nl/pdf/WEB-Lesbrief-Stevenshofjesmolen.pdf